Herkese mutlu pazarlar. Kahvaltımı dahi yapmadan bilgisayar başına oturdum. Çok güzel bir oyunla geldim karşınıza bugün. Molière’in yazmış olduğu Cimri isimli oyun. Pazar günü tüm dinginliği ile bizi bekleyedursun, biz bakalım bu Cimri neyin nesiymiş.
Molière hayatını tiyatroya adayan bir oyun yazarıydı desek hiç abartmış sayılmayız. Öyle ki hastalığının şiddetlendiği günlerde bile kumpanyasının ayakta kalması için oyunlarda oynamış ve oynadığı son oyundan sonra fenalaşıp, iç kanama geçirerek beş dakika içerisinde ruhunu teslim etmiştir. Aslında Molière’den tutku hakkında öğrenmemiz gereken şeyler olduğu çok açık.
Cimri oyunu ise ilk kez 1668’de oynanmıştır. Türü kayıtlarda komedi olarak geçse de ben bu komedinin altında ciddi yargıların olduğu fikrini savunuyorum. Aynı şekilde kitabın çevirmenlerinden olan Sabahattin Eyüboğlu da öyle düşünmüş olacak ki kitabın sunuş kısmında kitabın ana karakteri Harpagon’un hem somut hem de soyut bir cimri olduğunu söylüyor. Somuttur, çünkü Molière onunla kendi çağının burjuva çevrelerinde rastlanabilecek , belki de rastladığı, konuştuğu bir insanı anlatıyor. Soyuttur, çünkü Molière zaman zaman Harpagon’u dünyanın her çağında ve her yerindeki cimrilere benzetiyor, diye de ekliyor Sayın Sabahattin Eyüboğlu.
Aslında Cimri oyununda, karakterlerin ağzından birçok trajedik insanlık gerçeklerini okuyoruz. Gülünç bir komedinin altında ağır gerçekler yatıyor. Bu da benim en sevdiğim şeylerden biri oluyor. Söylenmek isteneni direkt söylemeyip şakaların, gülmelerin arkasına saklayarak; bilinmesi gereken gerçeğin vuruculuğunu iki katına çıkarmak. Ama olayın başka boyutu da var tabii ki. Bizde ne derler bilirsiniz, izahı olmayanın mizahı olur. Bu oyunun temel özelliklerini bu cümleyle anlatabildiğimi umuyorum.
Cimri bir eleştiri oyunu dedik evet ama neye ve kime bu eleştiri? Tüm zamanların otoriterlerine bir eleştiri mevcut diyebiliriz. Harpagon tüm zamanların cimri, bencil, vurdumduymaz otoriterlerini, burjuvazilerini temsil ediyor. Toplum gerçeklerini şaka yoluyla ileterek izleyiciyi hem güldürüyor hem düşündürüyor. Bu noktalar da oyuna müthiş bir evrensellik kazandırıyor.
Bu oyun cidden konuşulmasından, yorumlanılmasından çok izlenilmesi ve izleyicinin kendi yargısını kendinin oluşturmasının daha iyi olacağını düşündüğümden ben daha fazla uzatmadan oyunun sevdiğim, en çarpıcı alıntılarıyla kapatmak istiyorum yazımı. Mutlaka izlenilmesi ve okunması gereken bir oyun. Okuyanlarınız varsa aşağıya yorumlarını girebilirsiniz. Teşekkürler. İyi gülmeler.
“Bakıyorum da, insanları kazanmak için en iyi çare onların sevdiklerini sever görünmek, doğru dediklerine doğru demek, kusurlarını övmek, her yaptıklarını alkışlamak. Yaranacak mısın, aşırı gitmekten hiç korkma. Yalan söylediğin istediğin kadar belli olsun, suratından aksın, en zeki insanlar bile kanıveriyorlar dalkavukluğa. Pohpohu bastınız mı, en gülünç, en yüzsüzce söylenmiş sözleri bile yutuyorlar. Bu benim yaptığım işte insan dürüstlüğünü yitiriyor biraz; ama insanlara muhtaç oldunuz mu, uymak zorundasınız onlara. Onları başka yoldan kazanamıyorsa insan, kabahat pohpohlayanda değil, pohpoh isteyende.”
“Nemize yarayacak mal mülk, tadını çıkaracak güzel çağımız geçtikten sonra? Sen de, ben de doğru dürüst giyinebilmek için her gün dükkân dükkân dolaşıp borç aradıktan sonra, ne yapalım yarınki zenginliği?”
“Açık söz yerin dibine batsın! Ne belalı şeymiş doğruyu söylemek! Vazgeçtim, bir daha zor söylerim doğruyu.”
“Hem ölüm dediğin senin istediğin zaman çalmaz ki kapını!”
“Neredeyim, bilmiyorum ki! Ben kimim? Ne yapıyorum? Bilmiyorum.”
“Ulu Tanrım! Kime güvenmeli gayrı bu dünyada? Herkesten şüphe etmeli demek, herkesten! Kendimden bile!”
“Geç bu masalları bir kalem! Zamanımızda dünya soylu soplu hırsızlarla dolu.”
Az önce bitirmiş olduğum kitabın yorumunu görmek beni çok sevindirdi. Kahkahalarla okudum.
Merhabalar. Evet benim de bol güldüğüm ve düşündüğüm bir eser olmuştu kendisi. Semaver Kumpanyasının yorumunu da izlemenizi çok isterim. Çok başarılı bir şekilde yorumlanmış. Şu anda salgından dolayı biraz zor bir durum ama iş & sanat YouTube hesabından “provadan izle” başlığı altında bulabilirsiniz. ������